Hoe betrouwbaar is psychiatrische diagnostiek eigenlijk?

Geplaatst op maandag, 24 augustus 2020

Hoe betrouwbaar is psychiatrische diagnostiek eigenlijk?” is de kritische vraag die mijn tandarts Annelies mij recent stelde. Ze is maatschap voorzitter van een tandartsengroep en er zijn al langere tijd spanningen rond hun collega Willem. Willem is technisch goed maar heeft geen enkel benul van communicatie, geen assistente kan langdurig met hem samenwerken, hij is extreem precies (en dat voor een tandarts!) en hij kan soms onbenullig naar patiënten reageren. Hij heeft zich een aantal maanden geleden met burn out klachten ziekgemeld.

Daarna zijn ze wat uitgebreider met hem in gesprek gegaan en ontstond het idee dat hij mogelijk een autistische stoornis heeft. Willem had dat wel vaker gehoord en stond er open voor. Hij kreeg binnenkort een keuring vanwege zijn arbeidsongeschiktheidsverzekering en hij zou dat inbrengen. Hij wil in de toekomst meer labwerk gaan doen maar heeft bij die overgang wel financiële steun nodig. De maatschap was hier blij mee, want de kwaliteit van zorg en de naam van de groep leed toch wel onder de acties van Willem.

Tot hun grote schrik bleek hier uiteindelijk echter niets van terecht te komen. Willem melde zich een paar weken geleden weer hersteld en zei dat de keurend psychiater geen autisme had vastgesteld en dat hij het hier ook mee eens was. Hij wilde zijn werk weer hervatten en vond alle genoemde problemen uit de context getrokken. Paniek bij Annelies en haar collega’s, want wat nu! Zijn terugkeer zien ze helemaal niet zitten, ze zijn steeds meer overtuigd geraakt van zijn autisme en menen dat hij bij die psychiater mooi weer heeft gespeeld. Hun contract geeft wel een juridische oplossings richting maar ze voelen weinig voor een gang naar een scheidsgerecht. Heeft die keurend psychiater zich door Willem laten inpakken en hoe staat het eigenlijk met die betrouwbaarheid van zo’n onderzoek?

Dat is een serieuze en ook interessante vraag. Betrouwbaarheid van psychiatrische diagnostiek is in absolute zin niet te meten, wij kennen geen zgn. “gouden standaard”. Wel kunnen we patiënten door twee onafhankelijke psychiaters laten diagnosticeren ( “de interrator reliability”) en dat vergelijken. Bij stoornissen als schizofrenie of bipolaire stoornissen leidt dat in ongeveer 80% tot dezelfde diagnose, maar bij persoonlijkheidsstoornissen en angsten ligt dat veel lager en bij autisme verwacht ik evenmin een hele hoge score. Bij Willem was er een keuring en dat maakt het vanwege achterliggende belangen nog complexer. Afhankelijk van de situatie kan de cliënt belang hebben bij een diagnose of juist bij het ontkennen daarvan, voorbeelden van dergelijke situaties zijn genoeg te bedenken. Om dat op te vangen zijn er door medisch specialisten richtlijnen ontwikkeld, om de kwaliteit van keuringen te vergroten, het NVMSR protocol.

Wat zou Annelies nu verder kunnen doen? Ik heb haar geadviseerd een medisch adviseur in te schakelen, die contact kan zoeken met de adviseur van de verzekeraar en die vragen zou kunnen stellen als: is de arbeidssituatie voldoende gewogen, is het onderzoek voldoende volgens het protocol verlopen en is de conclusie voldoende op feiten gebaseerd. Het liefst zou je willen dat de adviseur het betreffende rapport onder embargo zou mogen inzien maar of dat lukt, is de vraag. Ook kun je nog denken aan een second opinion, maar als Willem en de verzekeraar het eens zijn, zal dat er wel niet inzitten. Leidt dit niet tot bevredigend antwoord voor Annelies en haar collegae, dan zal het toch een juridische procedure worden, vanwege vermeend disfunctioneren van Willem.

Deze casus en de namen zijn fictief, iedere overeenkomst met de realiteit berust op toeval.